Amiăng – An toàn hơn nước?

Tất cả chúng ta đều biết rằng ta không phải lúc nào cũng nên tin vào những gì chúng ta đọc được, khi mà các nhà báo có thể thổi phồng và bóp méo sự thật để làm những câu truyện của họ hấp dẫn hơn. Nhiều người đã lạm dụng những số liệu thống kê nhằm phục vụ cho những mục đích riêng hơn là cho khoa học – Andrew Lang.

Điều gì sẽ xảy ra khi một nhóm các nhà báo tập hợp lại và thành lập một nhóm riêng của mình. Thật ngạc nhiên khi thay vì chỉnh sửa những sai sót thì dường như họ đang thổi phồng và bóp méo sự thật lên theo cấp số nhân.

Liên minh các nhà báo điều tra quốc tế hay còn gọi là ICIJ, là tổ chức đã phối hợp với mạng dịch vụ quốc tế BBC trong chiến dịch mới nhất được tổ chức rất bài bản nhằm huỷ hoại nền công nghiệp xi măng – amiăng trắng. Sự tham gia của BBC được thực hiện dưới dạng những lời chất vấn của Uỷ ban giám sát Amiăng. Một trong các nhà sản xuất đã từ chối trả lời các câu hỏi liên quan đến chương trình.

Đây không phải là lần đầu tiên BBC sử dụng danh tiếng của mình cho chiến dịch cấm amiăng. Vào năm 2004, đài BBC radio 4 đã đăng những chương trình làm tổn hại đến danh tiếng của trưởng thanh tra Tổ chức giám sát việc sử dụng amiăng – giáo sư John Bridle và tổ chức giám sát ở vương quốc Anh, trong đó nhấn mạnh đến những dối trá xoay quanh amiăng. Những lời nói dối trắng trợn, những từ ngữ cường điệu và toàn bộ vấn đề đã bị thổi phồng lên và thật nực cười là những gì đạt được đã trái với mong đợi.

Bắt chước giới luật sư, những mánh khoé thông thường đã được sử dụng qua tất cả các chương trình như nhấn mạnh từ “amiăng” khi trích dẫn tỷ lệ tử vong và các bệnh có liên quan và sau đó nhắc đến “amiăng trắng“ như là một nguyên nhân.

Thuật ngữ “amiăng“ chỉ là một tên thương mại bao gồm các sợi khoáng silicat, có các tính chất và ứng dụng thương mại rất đa dạng. Sự khác biệt giữa các loại sợi amiăng là rất lớn. Các nhà khoáng học gọi amiăng trắng là khoáng serpentine. Nó mềm, mịn và khi hấp thụ qua đường hô hấp dễ dàng bị phân huỷ bởi môi trường axit trong phổi, hoặc nếu qua đường tiêu hoá thì bị phân huỷ bởi môi trường axit trong dạ dày. Những dạng amiăng nguy hiểm như amiăng nâu và xanh được biết đến như là nhóm “ amphibole”. Chúng không bị phân huỷ trong cơ thể người. Các loại sợi này có dạng hình kim và tồn tại trong phổi trong cả đời người.

Cụm từ “amiăng“ có những giá trị đặc biệt của nó. Nó phơi bày sự ngu dốt và lệch lạc bất cứ nơi nào nó được nhắc đến. Bất cứ ai coi amiăng – xi măng như một thứ mang lại chết chóc thì đó là kẻ chưa có nhiều kiến thức khoa học, không hiểu biết về nó hoặc kẻ đó đang có những mục đích tư lợi riêng.

Dĩ nhiên là những nhà vận động cấm amiăng đã từ bỏ cuộc chiến về phương diện khoa học từ một thời gian dài. Thay vào đó họ thuê các nhà báo viết những bài báo gieo hoang mang sợ hãi, duy trì những rối loạn do chính họ gây ra.

Họ đưa những nạn nhân ung thư do liên quan đến amphibole vào cuộc vận động cấm amiăng trắng. Họ nhái lại những thống kê của nhà nước thay vì của các nhà khoa học chuyên ngành, sử dụng những số liệu lỗi thời mà đã không còn chính xác từ rất lâu. Họ bỏ qua những thay đổi đáng kể như việc chính phủ Mỹ thay đổi lệnh cấm các sản phẩm amiăng – xi măng vào năm 1991. Thẩm phán đã có tuyên bố rất nổi tiếng rằng số người chết ở Mỹ vì nuốt phải tăm xỉa răng nhiều gấp đôi vì các sản phẩm amiăng xi măng gây ra.

Nhóm lợi ích thủ cựu cũng tuyên bố rằng “amiăng trắng là chất gây ung thư”. Điều đó là sự thật nhưng phải được đặt trong bối cảnh phù hợp. Silicat, hoá chất có trong cát biển cũng là chất gây ung thư. Nhiều hoá chất khác cũng có thể gây ung thư cho người khi một hàm lượng lớn chúng đi vào cơ thể người. Ví dụ, mạ kền và một số hợp chất mà kền cũng trong danh sách hoá chất gây ung thư nhưng khi mạ kền được sử dụng như trong việc đúc đồng Euro thì rủi ro đã giảm xuống đáng kể. Ánh sáng mặt trời cũng trong danh mục này, cùng với thuốc tránh thai, bụi gỗ, nước uống có cồn và benzen trong dầu. Liệu chúng ta có nên cấm tất cả những chất đó? Không. Làm vậy sẽ thật ngớ ngẩn.

Dĩ nhiên là không ai nói rằng amiăng trắng tuyệt đối an toàn. Không có một thứ nào như vậy. Bất cứ vật chất nào, nếu hấp thụ một lượng đủ lớn có thể làm phổi bị quá tải và gây ra các bệnh hô hấp nghiêm trọng. Cũng như trường hợp của bất kỳ chất nào khác, rủi ro có thể được kiểm soát với các phương pháp lao động an toàn. Khi amiăng trắng kết hợp với xi măng thì rất khó để các sợi này phát tán ra ngoài. Các nhà khoa học chân chính đã chỉ ra rằng những rủi ro liên quan đến các sản phẩm amiăng ximăng là “nhỏ hơn rất nhiều so với ngưỡng có thể đo lường được”. Mặt khác, những phân tích rủi ro cho phép chúng ta cân nhắc việc sử dụng an toàn. Chúng ta sống với gas và điện bằng việc quản lý những độc hại do chúng gây ra và sử dụng các phương pháp để giảm rủi ro xuống mức an toàn. Chúng ta không cấm chúng.

Các chính phủ sẽ phải sáng suốt để có cái nhìn khắt khe với những nhóm lợi ích thủ cựu ủng hộ việc phát động những cảnh báo. Tổn thất mà lệnh cấm sử dụng amiăng gây ra cho nền kinh tế vương quốc Anh thông qua kiên tụng sai và phí bảo hiểm đang ngày càng tăng cao, tệ quan liêu và những chi phí dỡ bỏ amiăng không cần thiết khác chẳng là gì so với những tổn thất tiềm tàng mà những nền kinh tế như Brazil, Mexico, Canada, Nga, Ấn Độ, Kazakhstan và Trung Quốc sẽ phải đối mặt.

Khoảng 85% dân số thế giới vẫn đang sử dụng các sản phẩm amiăng trắng – xi măng và đời sống hàng triệu người vẫn đang phụ thuộc vào nó. Những người quyết tâm nhất trong việc bảo vệ ngành công nghiệp này không phải là những nhà tư bản công nghiệp giàu có mà chính là những công nhân trong các mỏ và nhà máy. Trên thực tế, tại một số quốc gia, điều kiện lao động trong mỏ và nhà máy đã được nâng cao đến mức và không khí bên trong nơi làm việc còn sạch hơn bên ngoài. Trong khi một điều đáng buồn là những tàn dư của phương thức cũ vẫn đang tồn tại cùng với chúng ta. Chúng ta không nên để những vấn đề lịch sử làm ảnh hưởng đến tương lai.

Thành phần kêu gọi cấm amiăng trắng là nhóm lợi ích thủ cựu. Những luật sư tìm cách kiếm thêm từ những khoản bồi thường cho các bệnh nhân, các bác sĩ và các nhóm hỗ trợ nạn nhân nhận hoa hồng từ luật sư để giới thiệu những bệnh nhân mắc các bệnh liên quan. Ở góc độ thương mại, những nhà sản xuất các loại sản phẩm sợi thay thế không thể cạnh tranh với sản phẩm xi măng – amiăng trắng.

Với việc có quá nhiều nhóm lợi ích thủ cựu có quyền lực và giàu có được hưởng lợi từ lệnh cấm amiăng trắng, chúng ta có thể tin rằng liên minh báo chí này đã góp phần vào đó bằng cách làm cho những câu truyện của họ trở nên thú vị hơn.

Tất nhiên là bạn sẽ hi vọng rằng con người sẽ không dễ cả tin để bị rơi vào bẫy của họ. Nhưng hãy cân nhắc điều này:

Một sinh viên ở Mỹ vừa giành giải thưởng đầu tiên tại một hội thảo khoa học cho đề tài của mình đã chỉ ra làm thế nào để chúng ta trở thành một người gieo rắc nỗi sợ hãi về mọi thứ trong môi trường của chúng ta. Trong đề tài, anh ta đã thuyết phục mọi người ký vào một đơn kiến nghị yêu cầu kiểm soát chặt chẽ hoặc loại bỏ hoàn toàn hoá chất “di-hydrogen monoxide” vì nhiều lý do như:

  • Nó có thể gây ra hiện tượng đổ mồ hôi và nôn mửa quá mức.
  • Nó là thành phần chính của mưa axit.
  • Có thể gây ra sự bùng cháy dữ dội khi ở thể khí.
  • Hấp thụ nó một cách ngẫu nhiên có thể giết bạn.
  • Nó góp phần vào quá trình ăn mòn.
  • Nó làm giảm hiệu quả của phanh xe.
  • Nó được tìm thấy trong các tế bào của bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối.

Anh ta đã yêu cầu 50 người ủng hộ lệnh cấm hoàn toàn loại hoá chất này: 43 người bảo có, 6 người không bỏ phiếu. Và chỉ duy nhất 1 người biết rằng chất đó, thực ra, là nước.